Miód pszczeli jest jednym z bardziej wartościowych składników diety człowieka. Ponadto jest bogatym źródłem naturalnych związków, z których większość posiada silne właściwości przeciwutleniające, bakteriostatyczne i bakteriobójcze, korzystne w profilaktyce i leczeniu wielu schorzeń. 

Lecznicze i smakowe walory miodu poznano już w starożytności. Znalazł wówczas zastosowanie nie tylko w kuchni i medycynie, ale także jako składnik ceremonii rytualnych. Miód uważany był przez rzymskich wojowników za pokarm bogów, wzmacniano się nim przed bitwami. W Egipcie używany był do balsamowania zwłok oraz jako środek płatniczy. W haremach zaś stanowił składnik wielu afrodyzjaków. Za ojczyznę pszczelarstwa uznawany jest starożytny Egipt. Właściwości lecznicze miodu docenił Hipokrates. Polecał stosowanie miodu w leczeniu ropiejących ran i owrzodzeń, chorób wątroby, stanów gorączkowych i jako środek wzmacniający organizm.

Właściwości miodu

Miód nie wykazuje silnego działania farmakologicznego, ale spożywany w codziennej diecie posiada odżywczy i wzmacniający wpływ na nasz organizm.

Układ krążenia

Badania dowodzą, że miód stosowany w codziennej diecie w postaci substancji słodzącej powoduje nasilenie skurczów mięśnia sercowego oraz bardziej efektywne ukrwienie naczyń wieńcowych w porównaniu z glukozą, fruktozą i cukrem inwertowanym. Ponadto przyczynia się do spadku stężenia cholesterolu całkowitego, trójglicerydów, cholesterolu LDL, a także zwiększenia poziomu cholesterolu HDL. 

W przypadku choroby niedokrwiennej serca stosowany regularnie miód zatrzymuje postęp miażdżycy, redukuje lub w pełni usuwa przypadłości związane z dusznicą bolesną, jak również obniża toksyczny wpływ digitoksyny na ludzki organizm.

Odporność

Ze względu na obecność nadtlenku wodoru, olejków eterycznych, flawonoidów, a także wysokiego ciśnienia osmotycznego, miód wykazuje silne właściwości bakteriobójcze oraz hamuje rozrost grzybów. Dodatkowo łagodzi stany zapalne dróg oddechowych, jako środek wspomagający w przebiegu infekcji zmniejsza objawy chorobowe ze strony układu oddechowego, w tym kaszel (ma działanie wykrztuśne, gdyż rozrzedza wydzielinę z oskrzeli). Ponadto wykazano jego korzystny wpływ na przebieg chorób wirusowych u dzieci np. świnki, czy odry.

Układ pokarmowy

Miód w prewencji chorób żołądka ze zwiększoną bądź obniżoną kwasowością ogranicza ból i napięcie nerwowe, eliminuje wzdęcia, zgagę oraz odbijanie. Może być również stosowany jako środek zmniejszający nudności. Wpływa pobudzająco na perystaltykę jelit, w związku z czym ma działanie lekko przeczyszczające, więc może być wykorzystywany w długotrwałych zaparciach.

Zdrowie skóry

Miód pszczeli używany jest w leczeniu ran oraz oparzeń skóry spowodowanych przez antybiotykooporne bakterie. Na uwagę zasługuje szczególnie miód manuka, który z powodzeniem wykorzystywany jest w przypadku tych najtrudniej gojących się ran w przebiegu chorób nowotworowych oraz owrzodzeń. Za takie jego działanie odpowiada związek o nazwie methylglyoxal.

Antyoksydanty i prebiotyki

Miód jest źródłem antyoksydantów, dzięki czemu przyczynia się do zwalczania wolnych rodników, a także do odbudowy tkanek. Produkty o zabarwieniu ciemnym, takie jak np. miód gryczany, spadziowy, zawierają z reguły więcej przeciwutleniaczy niż miód jasny.

Dzięki obecności oligosacharydów, miód uznaje się za naturalne źródło prebiotyków. Wskazane jest jego stosowanie jako składnika żywności prozdrowotnej.

Miód jako zamiennik cukru

Wartość energetyczna miodu wynosi ok. 320 kcal/100g, a cukru 400kcal/100g. Ze względu na to, że miód ma większą słodkość niż cukier, używa się go nawet o połowę mniej. Słodząc miodem zmniejsza się pobranie kalorii o ok. 30%. Ponadto, w odróżnieniu od sacharozy, miód dostarcza innych, cennych składników o działaniu antyoksydacyjnym i antybakteryjnym. Biały cukier dostarcza „pustych kalorii”, a jego nadużywanie przyczynia się do rozwoju otyłości i innych chorób cywilizacyjnych.

Miód w kosmetologii

Miód wykazuje właściwości bakteriostatyczne, bakteriobójcze, przeciwzapalne, regenerujące, zmiękczające, nawilżające, oczyszczające, wygładzające, rozjaśniające, a także antyoksydacyjne. Przeciwdziała wypryskom skórnym, łagodzi podrażnienia, zaczerwienienia, oparzenia słoneczne, spierzchnięcia rąk i ust, a także odmrożenia.

Kosmetyczne korzyści płynące z miodu były znane już Kleopatrze. Częste kąpiele w oślim mleku i miodzie pozwoliły królowej zachować nieskazitelną urodę. Również żona cesarza Nerona, Poppea, pielęgnowała swoje ciało pszczelim produktem, zastępując nim kremy.

Dzięki wysokim wartościom odżywczym miód wzbogaca skórę w substancje biologicznie aktywne. Podwyższa napięcie skóry, co czyni ją miękką i gładką. Ze względu na właściwości higroskopijne miód wchłania substancje wydzielane przez skórę. Wykazuje także działanie odkażające. Na drodze osmozy powoduje wzmożenie przepływu krwi w tkance skórnej, zwiększając jej odżywianie. Skóra nabywa w ten sposób elastyczności, a zmarszczki ulegają wygładzeniu. Miód usuwa złuszczony naskórek, działa oczyszczająco i leczniczo, szczególnie w przypadku skóry źle ukrwionej i o rozszerzonych porach. 

Przykładami najczęściej stosowanych i najbardziej znanych kosmetyków na bazie miodu są: maseczki, mleczka, toniki, kremy oraz płyny do kąpieli i masażu kosmetycznego. Maseczki miodowe działają oczyszczająco, zmiękczająco i leczniczo oraz zapobiegają powstawaniu zmarszczek. Stosuje się je niemal do każdego rodzaju cery. Miód może być stosowany nie tylko w połączeniu z innymi składnikami (jaja, oliwa, cytryna), ale i jako produkt samodzielny.

Miód pszczeli zawarty w szamponach wpływa na wzmocnienie, odbudowę i polepszenie połysku włosów, a także działaprzeciwłupieżowo.

Scukrzony miód można stosować jako peeling, który nie tylko usuwa złuszczony naskórek, ale również zaopatruje tkanki w glukozę. Zabieg cukrowej depilacji jest obecnie coraz częściej stosowany w Europie, zaś na Bliskim Wschodzie i w Afryce znany był od lat.